- Σαν Μαρτίν, Χοσέ ντε-
- (San Martin). Αργεντινός στρατηγός, ήρωας της νοτιοαμερικανικής ανεξαρτησίας (Γιαπεγιού, Αργεντινή 1778 - Μπουλόν - συρ - Μερ, Γαλλία 1850). Πολέμησε εναντίον του Ναπολέοντα ως αξιωματικός του ισπανικού στρατού, αλλά, γυρίζοντας στην πατρίδα του, προσχώρησε το 1812 στους επαναστάτες του Μπουένος Άιρες και τέσσερα χρόνια αργότερα υποστήριξε με ενθουσιασμό τη διακήρυξη ανεξαρτησίας της Τουκουμάν. Από τότε αφιερώθηκε στη χειραφέτηση όλης της Νότιας Αμερικής. Επικεφαλής εθελοντικού στρατού, το 1817 πέρασε στην Κορδιλιέρα των Άνδεων και αφού νίκησε τους Ισπανούς στην Τσακαμπούκο, απελευθέρωσε τη Χιλή. Το επόμενο έτος τους ξανανίκησε κοντά στη Μαϊπού. Ανοίγοντας έτσι το δρόμο προς το Περού, διευθύνθηκε προς τα βόρεια και το 1821 κατόρθωσε να κυριεύσει τη Λίμα. Αφού ανακηρύχτηκε και η ανεξαρτησία του Περού, ο Σ. Μ. αποφάσισε να ηγηθεί μαζί με το Σιμόν Μπολίβαρ, κοινού αγώνα, για την οριστική νίκη. Η συνάντηση των δύο αντρών έγινε το 1822 στην Γκουαγιακίλ, αλλά δεν κατόρθωσαν να συμφωνήσουν. Πικραμένος, από την αποτυχία της προσπάθειας αυτής, ο Σ. Μ. προτίμησε να αφήσει το πεδίο στο «Λιμπερταδόρ», εγκατάλειψε την πολιτική και στρατιωτική σκηνή και μετανάστευσε στη Γαλλία.
Dictionary of Greek. 2013.